Recent onderzoek heeft een verband aangetoond tussen darmflora en de behandeling van verschillende aandoeningen. Prebiotica stimuleren de groei van probiotische bacteriën in de darm en moduleren hiermee de samenstelling van de darmflora, waardoor het immuunsysteem wordt ondersteund. Paddenstoelen lijken een interessante bron van prebiotica te zijn: het verband tussen dieet, darmflora en gezondheid is tot nu toe aangetoond in diermodellen. Met deze review willen Jayachandran et al. de gezondheidsbevorderende effecten van bepaalde eetbare paddenstoelen op de darmflora in kaart brengen. Achtereenvolgens bespreken zij Ganoderma lucidium, Inonotus obliquus, Trametes versicolor, Agaricus bisporus, Lentinula edodes en Pleurotus spp.
Nederlands tijdschrift voor fytotherapie, 32e jaargang, nr. 1, 2019. Download de pdf Paddenstoelen artikel
Een verstoorde darmflora kan bijdragen aan het ontstaan van verschillende metabole ontregelingen, wat kan leiden tot bijvoorbeeld ontstekingen in de darm, lever en hersenen. Uit onderzoek blijkt dat prebiotica de samenstelling van de humane darmflora positief kunnen beïnvloeden en daardoor verschillende ziektes zoals diabetes, obesitas en kanker kunnen afzwakken. Prebiotica zijn voedingsingrediënten die de groei van nuttige darmflora stimuleren. Ze kunnen de uitgroei van potentiele ziekteverwekkers remmen door de groei van probiotische bacteriën in de darm te bevorderen. Hierdoor is het immuunsysteem beter in staat om weerstand te bieden aan mogelijke ziekteverwekkers.
De darmflora ontleent haar voedingsstoffen grotendeels aan sachariden (koolhydraten) uit voeding. Vooral niet-verteerbare polysachariden en vezels blijken een prebiotische werking te hebben. Paddenstoelen worden als een potentiele bron van prebiotica beschouwd omdat ze verschillende niet-verteerbare polysachariden bevatten, zoals chitine, hemicellulose, mannanen, glucanen, galactanen en xylanen. Deze verbindingen zouden mogelijk de groei van probiotische bacteriën in de darm dusdanig kunnen bevorderen dat daarmee de groei van ziekteverwekkers geremd zou worden.
GANODERMA LUCIDIUM – GESTEELDE LAKZWAM, REISHI
Reishi is rijk aan polysachariden, terpenoïden en (poly) fenolen. Het specifieke type polysacharide dat aanwezig is, is het β-D-glucaan-polysacharide. Daarnaast bevat deze paddenstoel de polysachariden A, B en C. Suppletie met G. lucidum polysacharide-stam S3 (GLPS3) verhoogde het aantal nuttige bacteriën zoals Lactobacillus, Roseburia en Lachnospiraceae in de darmen. GLPS3 remt pancreatitis door regulering van de darmflora. Gefermenteerd reishi-extract verhoogt ook het aantal nuttige Bifido-bacterien. Reishi vermindert obesitas in muizen door de samenstelling van de darmflora te moduleren. Het maakt niet alleen darmdysbiose ongedaan, zoals blijkt uit een verminderde Firmicutes-Bacteroidetes-verhouding en het aantal endotoxinedragende proteobacterien, maar heeft ook een effect op de darmbarrière en verlaagt de kans op endotoxemie. De resultaten bevestigen dat reishi kan worden gebruikt als een prebioticum om darmdysbiose en obesitasgerelateerde metabole stoornissen te voorkomen bij personen met zwaar overgewicht, aldus Jayachandran et al.
INONOTUS OBLIQUUS – BERKENWEERSCHIJNZWAM, CHAGA
Berkenweerschijnzwam wordt van oudsher gekookt om een thee te maken die gebruikt wordt om een scala aan aandoeningen te behandelen, waaronder kankers, virale en bacteriële infecties en maagdarmstoornissen. De belangrijkste bestanddelen zijn betulinezuurderivaten en melanoglucaancomplexen. Het is een veelbelovend middel bij de behandeling van colonkanker. De biologische activiteit van de berkenweerschijnzwam is voornamelijk te danken aan de aanwezigheid van verscheidene polysachariden die veranderingen in de darmflora induceren waardoor een gezond(er) bacterieel profiel ontstaat.
TRAMETES VERSICOLOR (SYN: CORIOLUS VERSICOLOR) – GEWOON ELFENBANKJE
Het elfenbankje is ook rijk aan polysachariden en wordt traditioneel gebruikt bij de behandeling van kanker, aids en sommige schimmelinfecties. Een van de belangrijkste polysachariden uit het elfenbankje is het polysacharopeptide (PSP). PSP heeft een gunstig effect op Bifidobacterium spp. en Lactobacillus spp. en daarmee op het microbioom in de darm. Een ander klinisch onderzoek toonde aan dat PSP de microbioomsamenstelling reguleerde door gastheerreacties op te wekken, die op hun beurt het microbioom reguleren.
AGARICUS BISPORUS – CHAMPIGNON
Champignons verhogen de microbiële darmdiversiteit en versnellen het herstel van een infectie met Citrobacter rodentium bij muizen. In een onderzoek stimuleerden champignons een lokale ontstekingsreactie, de productie van catecholamines en hun metabolieten en veranderden ze de samenstelling van de darmflora. Waarschijnlijk stimuleren champignons het aangeboren immuunsysteem en hebben ze invloed op de samenstelling van de darmflora. De gezondheid van het maagdarmkanaal verbetert doordat de schade, die optreedt na een verwonding of infectie, beperkt blijft. Paddenstoelen lijken ook de antioxidatieve status te kunnen verbeteren via bepaalde verschuivingen in het microbioom. In een onderzoek met kalkoenkuikens bleek het eten van champignons de samenstelling, prestaties en morfologie van de darmflora, de antioxidantspiegels en de antioxidatieve activiteit te verbeteren. Bovendien verhogen champignons het aantal melkzuurproducerende bacterien significant en verbeteren ze de algehele conditie van de darm.
ANDERE STUDIES
Een polysacharide die is afgeleid van shiitake (Lentinula edodes) verandert de darmflora, met name in de dikke darm en de blindedarm. Het vermindert de verhouding tussen Firmicutes en Bacteroidetes, verhoogt het aantal Bacteroidia en Bacteroidaceae en verlaagt het aantal Bacilli, Betaproteobacteria, Lactobacillaceae en Alcaligenaceae.
Gewone oesterzwam (Pleurotus ostreatus), P. sajor-caju (synoniem van Lentinus sajor-caju) en P. abalonus lijken een bifidogeen effect te hebben: deze paddenstoelen stimuleren de groei van de voor de darmgezondheid gunstige bacteriesoorten: Bifidobacterium bifidum, B. breve, B. animalis en B. longum.
CONCLUSIE
De aanwezige micro-organismen in de darm spelen een belangrijke rol bij de gezondheid van onder andere het spijsverteringsstelsel en hebben invloed op het immuunsysteem. Hierdoor kunnen ze ondersteuning bieden bij het bestrijden van bepaalde ziekten en aandoeningen. Paddenstoelen kunnen fungeren als immunomodulerende middelen en met name de aanwezige polysachariden spelen hier een belangrijke rol in.
Tot nu toe is de regulatie van de darmflora door paddenstoelen onvoldoende bestudeerd. Toekomstig onderzoek zou meer kennis kunnen toevoegen aan het bestaande idee dat bepaalde paddenstoelen een positief effect hebben op de regulering van de darmflora, en daarmee op onze gezondheid.
Met dank aan Eric van Kregten, arts-microbioloog (niet meer praktiserend) voor waardevolle adviezen.
REFERENTIE | Jayachandran et al. A critical review on health promoting benefits of edible mushrooms through gut microbiota. Int J Mol Sci 2017;18:1934.